Κτηνοτροφία

Σε γενικές γραμμές, η τοπική βουλγαρική μέλισσα Apis mellifera macedonica (= Apis mellifera rodopica) τύπου Carnica αποτελεί τη βάση της μελισσοκομίας στη χώρα. Αποτελεί στοιχείο της βιολογικής ποικιλότητας της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας. Απαγορεύεται η εισαγωγή ξένων φυλών μελισσών. Η βουλγαρική μέλισσα αναπτύχθηκε υπό την επίδραση συγκεκριμένων περιβαλλοντικών συνθηκών και έχει εξαπλωθεί σε όλη τη χώρα από αρχαιοτάτων χρόνων. Κάτω από τις τοπικές συνθήκες της χώρας, οι βουλγαρικές αποικίες μελισσών αναπτύσσονται καλά και δεν παρουσιάζουν μεγάλη τάση για σμηνουργία – χτίζουν νέα κελιά σμηνουργίας μόνο όταν δεν απομένουν άλλα κενά κελιά.
Μέχρι το 1978 οι δραστηριότητες μελισσοκομίας και βελτίωσης των φυλών στη Βουλγαρία πραγματοποιούνταν χωρίς σχεδιασμό, εφαρμόζοντας κυρίως μαζική επιλογή. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν ορισμένες μελέτες για τις τοπικές και ξένες φυλές μελισσών (Ιταλική, Mountain Gray Caucasian, Carnica κ.λπ.) και για τις διασταυρώσεις τους.
Το 1978 εγκρίθηκε στη Βουλγαρία ένα μακροπρόθεσμο πρόγραμμα βελτίωσης της φυλής των μελισσών. Τρία αποθεματικά για τη διατήρηση της τοπικής μέλισσας θεσπίστηκαν νομοθετικά – το δυτικό, που περιλαμβάνει ορισμένα ορεινά εδάφη των πρώην περιφερειών Vidin, Vratsa και Mihaylovgrad (σημερινή Montana)- το ανατολικό, που καλύπτει τα εδάφη των ορεινών τμημάτων των πρώην περιφερειών Gabrovo, Veliko Tarnovo, Targovishte, Shumen, Burgas και Sliven, και το νότιο – που περιλαμβάνει εδάφη των ορεινών τμημάτων των πρώην περιφερειών Blagovgrad, Pazardzhik και Smolyan. Σε κάθε καταφύγιο προσδιορίστηκαν διάφορες μικροπεριοχές με ειδικές φυσικές και κλιματικές συνθήκες και κατάλληλα φυτά μελιού. Κατά την περίοδο αυτή οι μελισσοκόμοι και οι κυψέλες στα αποθέματα καταγράφηκαν ανά μικροπεριφέρεια και χωριό. Σύμφωνα με τις οδηγίες και τους κανονισμούς για τη διατήρηση τοπικών μελισσών, που εγκρίθηκαν από τη Γεωργική Ακαδημία, οι εργασίες διεξήχθησαν σύμφωνα με το σχήμα “μαζική επιλογή – ενεργός μονάδα αναπαραγωγής (ΑΒU) – ελίτ της μονάδας αναπαραγωγής (EPBU) – κυψέλες αναπαραγωγής.

Σε κάθε στάδιο της διαδικασίας αναπαραγωγής, οι βασίλισσες-μέλισσες της τοπικής φυλής έχουν παραχθεί από τις καλύτερες επιλεγμένες αποικίες, εφαρμόζοντας ενόργανη σπερματέγχυση ή δημιουργώντας σταθμούς σπερματέγχυσης. Οι βασίλισσες-μέλισσες της τοπικής φυλής έχουν παραχθεί από τις επιλεγμένες αποικίες με τα καλύτερα χαρακτηριστικά και διανεμήθηκαν ως υλικό προέλευσης στις μελισσοκομικές εκμεταλλεύσεις της χώρας. Εν τω μεταξύ, το 1995, το Ανώτατο Γεωργικό Ινστιτούτο της Φιλιππούπολης ξεκίνησε έρευνες για τη διατήρηση των πληθυσμών της τοπικής βουλγαρικής μέλισσας και για τη δημιουργία σειρών μελισσών. Κατά την περίοδο 1980-1987, δοκιμάστηκαν και εισήχθησαν στη μελισσοκομική πρακτική διασταυρώσεις δύο, τριών και τεσσάρων φυλών της τοπικής μέλισσας με τις φυλές Iitalian, Mountain Gray Caucasian και Carnica σε ορισμένες περιοχές της χώρας, όπως Vratsa, Lovech, Sliven, Tervel. Η χρήση βασιλισσών-μελισσών διασταυρώσεων και η πρακτική αδυναμία ελέγχου της διανομής τους, οδήγησαν στην απώλεια της καθαρότητας της φυλής πολλών τοπικών πληθυσμών της βουλγαρικής μέλισσας, στη μείωση του αριθμού των κυψελών στη χώρα και στην υποβάθμιση των βιολογικών και οικονομικών χαρακτηριστικών τους. Από την άλλη πλευρά, οι φυσικής προέλευσης διασταυρωμένες αποικίες μελισσών, είχαν ως αποτέλεσμα κηφήνες διαφορετικών διασταυρώσεων, γεγονός που κατέστησε αδύνατη κάθε σκόπιμη εργασία αναπαραγωγής της βουλγαρικής μέλισσας ακόμη και στις περιοχές των αναγνωρισμένων αποθεμάτων. Στην πραγματικότητα, η διαδικασία αναπαραγωγής έχει διακοπεί, εκτός από τις δραστηριότητες που διεξάγονται στην κυψέλη αναπαραγωγής στο ανατολικό αποθεματικό και στις κυψέλες αναπαραγωγής του Πειραματικού Μελισσοκομικού Σταθμού στο Kostinbrod.
Το δίκτυο των εκμεταλλεύσεων παραγωγής βασιλισσών-μελισσών στη χώρα έχει καταστραφεί και οι εκμεταλλεύσεις εκκαθαρίστηκαν κατά την περίοδο μεταξύ 1990 και 1999. Μόνο το αγρόκτημα παραγωγής βασιλισσών-μελισσών Apiacta στο Lovech συνέχισε τη δραστηριότητά του. Δημιουργήθηκε κενό στην παραγωγή βασιλισσών-μελισσών. Την επόμενη δεκαετία η παραγωγή βασιλισσών μειώθηκε σε 3-4 χιλιάδες ετησίως.
Για σύγκριση, το 1988 ο ετήσιος αριθμός των παραγόμενων βασιλισσών-μελισσών ήταν 100-120 χιλιάδες. Αυτό δημιούργησε τις συνθήκες μιας χαοτικής και ανεξέλεγκτης παραγωγής βασιλισσών-μελισσών και σμηνών στη χώρα. Οι ερευνητικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν μετά το 1988 δείχνουν ότι η διαδικασία της βιολογικής (γενετικής) ρύπανσης επηρέασε τις μικροπεριοχές των αποθεμάτων με διατηρημένες καθαρόαιμες βουλγαρικές μέλισσες (κυρίως στα ορεινά μέρη της χώρας), γεγονός που αποτελεί καταστροφική τάση που απειλεί τη διατήρηση και τη βιώσιμη χρήση του γενετικού κεφαλαίου της βουλγαρικής μέλισσας. Η βουλγαρική μέλισσα αποτελεί τη βάση της μελισσοκομίας στη Βουλγαρία, χάρη στα αποδεδειγμένα βιολογικά και παραγωγικά πλεονεκτήματά της, την υψηλότερη προσαρμοστικότητά της στις φυσικές και κλιματικές συνθήκες και τα διαθέσιμα φυτά μελιού στη χώρα. Επί του παρόντος, 11625 αποικίες μελισσών βρίσκονται υπό εκτροφικό έλεγχο στη χώρα. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας και Τροφίμων, το 2010 ο αριθμός των μελισσοσμηνών στη χώρα ήταν 613262, δηλαδή μόνο κατά 1,9% λιγότερες από το 2009. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει δραστική μείωση του αριθμού των μελισσοσμηνών. Η συνολική ποσότητα του παραγόμενου μελιού υπολογίζεται σε 10595 τόνους, δηλαδή αύξηση 11,2% σε σχέση με το 2009. Το 2010 η μέση απόδοση μελιού ανά κυψέλη ήταν 19 κιλά. Οι εξαγωγές μελιού μελισσών το 2010 αυξήθηκαν σε 8540 τόνους, υπερβαίνοντας τις εξαγωγές του 2009 κατά 39,6%. Αυτό δείχνει ότι, παρά τις διάφορες δυσκολίες, ο τομέας αναπτύσσεται με επιτυχία.

Ονομασία τοπικής φυλής Τοπική μέλισσα
Ταξινόμηση Apis mellifera rodopica (Apis mellifera macedonica)
Καταγωγή Βουλγαρία
Μέθοδοι και τεχνικές ανάπτυξης Αυτοφυής. Εμφανίστηκε κάτω από συγκεκριμένες τοπικές περιβαλλοντικές συνθήκες
Έτος αναγνώρισης Καμία
Κύριες περιοχές Σε όλη τη χώρα
Οικονοµική χρήση Μέλι, κερί µελισσών, βασιλικός πολτός, πρόπολη, απιτοξίνη
Πίνακας 2 182 Γενικές πληροφορίες

Ονομασία του οργανισμού αναπαραγωγής Εθνικός Μελισσοκομικός Σύλλογος
Βιβλίο γενεαλογίας που ιδρύθηκε 2003
Υπό αναπαραγωγικό έλεγχο
-Αποικίες μελισσών, αριθμός 11 625
– Κυψέλες, αριθμός 56

Πίνακας 2 183 Κατάσταση αναπαραγωγής

-Αποθήκευση γενετικού υλικού Καμία
-τεχνητή σπερματέγχυση, % 5

Κατάσταση κινδύνου Δεν κινδυνεύει
Τάση Αύξηση

Πίνακας 2 184 Γενετική τράπεζα (Εκτελεστικός Οργανισμός για την επιλογή και την αναπαραγωγή στην κτηνοτροφία)

– Περιγραφή φυλής
Ειδικά χαρακτηριστικά της φυλής
Υψηλή ανθεκτικότητα. Αντέχει τόσο στις υψηλές όσο και στις χαμηλές θερμοκρασίες. Οι μέλισσες διαχειμάζουν καλά. Η ικανότητα σμηνουργίας είναι χαμηλή. Φυσική αντικατάσταση των βασιλισσών. Η σφράγιση του μελιού είναι λευκή (ξηρή), μερικές φορές μεικτή.

Εικόνα 43 Βουλγαρική μέλισσα

Εικόνα 44 Βουλγαρική μέλισσα

-το κέλυφος χιτίνης της εργάτριας μέλισσας Σκούρο στη ραχιαία πλευρά των κοιλιακών τμημάτων, χωρίς μεγάλες κίτρινες κηλίδες και λωρίδες
-κοιλιακές τέρτζες Λευκές, σκούρες κηλίδες στο πρόσωπο ορισμένων ζώων
-крака Σκούρα με μικρές κίτρινες κηλίδες
(τάξεις 1-3)

Πίνακας 2 185 Χρώμα

Μήκος προβοσκίδας, mm 6,4-6,6
Μήκος μπροστινής πτέρυγας, mm 9,1
Πλάτος μπροστινής πτέρυγας, mm 3,2
Δείκτης κυβικών 2,6-3,0
Μετατόπιση του δίσκου, % 90-100
Βάρος, mg
– Γόνιμες βασίλισσες-μέλισσες 230-320

– Γόνιμες βασίλισσες-μέλισσες 190-220

Πίνακας 2 186 Κύριες εξωτερικές μετρήσεις

Ετήσια, kg 19,3
Πίνακας 2 187 Απόδοση μελιού

Ικανότητα σμηνουργίας, % 3-5
Γονιμότητα, αριθμός αυγών ανά 24 ώρες 2000
Πίνακας 2 188 Αναπαραγωγή και χρήση